Gorxa

Inauguro o curso cunhas molestias na gorxa.

Despois de tres días, asumo que isto non se irá así como así e onte vou ao médico da tarde (o das mañás ten as uñas roídas e sempre me gasta moitas receitas), que me ausculta, me calza o termómetro na axila e se asoma á miña boca. Di que a gorxa está irritada, pero non dá nome ao asunto. Placas? Non, placas non hai. De momento.

Á casa volto con ibuprofeno, unhas pílulas diminutas e moitas ganas de meterme na cama.

Enigmas, callos e torres

Case unha semana despois, aínda non subín ao feis as fotos das torres da Catedral. A razón é esa especie de desgana que lle entra a un cando ten que dar explicacións, xustificarse porque a culpa lle pesa: non avisei a Herg para subirmos felizmente coa señorita Kaplan a contemplar o mundo a 50 metros de altura, tal como acordáramos a principios do verán.

É máis, nin sequera levei comigo á señorita Kaplan na escalada, pero a ela pouco lle importará, liada como anda coas amigas nunha espiral de verbenas, cumpreanos e tardes de chincho na praia.

No meu descargo podo alegar que Venres me desembarcou no tobo o xoves á tarde e que xa o venres pola mañá, almorzando para ir ao instituto, estaba eu a preguntarme como entreter a este home sen propoñerlle pasarmos a tarde toda metidos na cama, a voltas cos nosos xoguetes.

A primeira idea, visitar Santalla de Bóveda, era factible pero non solucionaba o problema: as visitas son unicamente de mañá; aínda así fomos, a correr tolamente por entre aqueles campos en que a seca deixou a sua pegada amarela, para entrarmos no enigma das aves silenciosas e a pia verde e baleira entre columnas escuálidas.

Se alguén pensa que despois de xantarmos os callos do Cotá e outras cousas gorentosas do menú, Venres estaba pola sesta saiba que está desencamiñado: agardamos pacientemente no adro a que se formase un grupo suficiente, escoitamos amables instrucións previas da guía, recoñecemos non padecermos do corazón nin termos claustrofobia ou vertixe, e demos en subir polas estreitas escaleiras de caracol, primeiro dunha torre, despois da outra. 

Ao saírmos á balaustrada, comprobamos o tamaño colosal das estatuas dos Evanxelistas e a Fé xunto aos cales pasamos para acometer a segunda torre; á pregunta de alguén, a guía indicou o que xa supuñamos: que non se pode camiñar sobre o tellado nin subir á torre das campás, así que nos contentamos con retratar os catro puntos cardinais desde a balconada superior da torre sur: o claustro e o campanario, os tellados da cidade, o val do Miño, o adarve da muralla, os liques nas vellas pedras da catedral e, ao lonxe, a cordilleira dos Ancares coroada de muíños de vento.

Jo no tinc por

Semestre de libros

1. Las batallas en el desierto, de José Emilio Pacheco.
2. Las ventajas de ser un marginado, de Stephen Chbosky.
3. Trilogía de Argel. Morituri, de Yasmina Khadra.
4. El primer caso de Montalbano, de Andrea Camilleri.
5. Una semana de cada dos (nº2), de Pacco.
6. En la Patagonia, de Bruce Chatwin.
7. Un hombre que se parecía a Orestes, de Álvaro Cunqueiro.
8. Pasaje de las sombras, de Arnaldur Indridason.
9. Once portas, de Héctor Cajaraville.
10. Conversa ultramarina, de Lois Pereiro.
11. Berlin Alexanderplatz, de Alfred Döblin.
12. Tomates verdes fritos, de Fannie Flagg.

Goytisolo, Juan

Leo aquí e alá polos xornais sobre a morte de Goytisolo, Juan. Leo sobre a súa vida de home tímido ou de home túzaro, segundo onde lea. 

Leo que á casa de Goytisolo, Juan, en Marraquech chegou unha cegoña ferida nunha pata: La alimentamos hasta que se fue. Un vecino francés me dijo que, si le cortaba las plumas del pecho, no volaría ya nunca y me la podría quedar. Yo le dije: "Monsieur, no quiero presos políticos en mi casa".

Sophia Loren en Portugal

En 2010, os británicos Steve Harrison e Morag Brennan viron en Lisboa unha postal coa fotografía en branco e negro dunha muller vestida de negro a camiñar descalza por unha ría; no muro que hai tras dela vese un cartaz medio esgazado de Sophia Loren e, xunto a el, un letreiro de madeira que di Vende-se.

A autora da fotografía que ilustraba a postal era a cineasta belga Agnès Varda, admirada pola parella que comprou a imaxe, e esta fora tirada na Rua das Lavadeiras, na Póvoa de Varzim, no ano 1956.

Intrigados, Harrison e Brennan procuraron a historia da moza que non levaba zapatos nin medias, que ía vestida completamente de negro, con pano aos ombros e o cabelo amarrado no cimo da cabeza, o chamado puxo, tan habitual entre as peixeiras da Póvoa de Varzim e doutros lugares de Portugal.

Após preguntaren entre os vellos pescadores da vila, sabemos hoxe que aquela moza tiña por nome Maria do Alívio, e 16 anos de idade no tempo da fotografía, e era unha máis entre tantas pobres mulleres que sustentavan a casa e coidaban dos fillos mentres os maridos estaban fóra, embarcados.

Saudade

s.f. Melancolia causada pela lembrança de um bem de que se está agora falto; mágoa que se sente pela ausência ou desaparecimento de pessoas, coisas, estados ou acções.
(Dicionário da PORTO Editora)

San Lázaro

Celébrase o domingo anterior ao de Ramos.

En Ithaca o bairro á outra beira do río, antigo lazareto xunto á vella ponte romana, faille tamén a súa festa e conta miña mai que nela descubriu o que eran os antollos do embarazo por como lle prestaron aquel domingo as rosquillas do santo, a ela que nunca foi lambona; seis meses máis tarde nacín eu, e a relación entre aquel ímpeto rosquilleiro materno e a miña glicemia actual parece probable.

Medio século despois, é Venres quen rilla ferozmente non as rosquillas do santo senón gorentosos melindres, e non ás beiras do Miño senón ás beiras do río de Sarria, que non ten nome, como ben me ensina mentres camiñamos entre coches antigos e postos de cousas vellas: é a Feira Anual dos Anticuarios e vimos por mirar algo, aínda que sei que non comprarei nada; son pouco amigo de levar antigüidades á casa, a diferenza de Venres, que decorou o seu salón cunha roca e unha panoplia de fusos colgados na parede, e recentemente cunha cadeira de respaldo alto en que a gata adormecida parece agardar polo Tsar de Todas as Rusias.

Máis alá da cuestión estética, os mobles antigos tráenme á cabeza os seus propietarios e unha idea de interinidade inaceptable; das camas (co seu historial de mortes, partos, coitos e pesadelos), xa nin falar.

Vexo nalgúns postos fermosas composicións de pratos e botellas con flores e limóns; loce o sol da mañá mentres pasamos a vista sobre a louza e o cristal, sobre os amadeos de prata, as cuberterías e as paisaxes azuis e rosas da porcelana inglesa, sobre os sifóns e os sucios botellíns de cervexas e as latas de pimentón e os potes de ferro, sobre últimas ceas que había en todos os comedores e retratos de familia de Afonso XIII, sobre os frascos de medicamentos e os vinilos, sobre as inescusables máquinas de escribir ou de coser.

Gatos

Onte, na sobremesa, ofrecéronme un gato, que rexeitei ao momento apesar de que a señorita Kaplan deu en poñer olliños e cara de pito mollado.

En realidade eran dous os gatos, a elixir: puiden quedar cos dous ou ben escoller entre un de ollos moi azuis que é birollo (o que delata probablemente a súa principesca orixe siamesa), e outro que ao parecer adora a auga, apesar de que quen mos ofrece (o rapaz da miña sobriña) os atopou á deriva no río, dentro dun saco.

De cinco que eran, cinco vulnerables pelotiñas de pelo, tres xa están colocados e só restan o gato birollo e o gato anfibio, que me miran moi serios desde a foto do móbil, como quen sabe que se retrata nun momento sumamente importante da súa vida.

Elenita

Unha elenita máis.
 E outra máis que lle roubo a vde. Grazas.

Conxunción astral

Cinco semanas e algunha mentira despois, volvo estar en Madrid como resultado dunha rara conxunción astral: a señorita Kaplan ten un cumpreanos ao que non faltaría nin morta, e Venres estará de finde na casa dos pais; é todo tan precipitado que me sinto case coma un prófugo.

Bendita improvisación, bendita liberdade.

No tren vou pasando lista e pensando que terei esquecido; sorprendentemente, só o peite, que acabo comprando nos chinos despois de me pediren 11 euros nunha perfumaría xunto á Porta do Sol.

Vai frío, e os velazqueños ceos de Madrid están encapotados; a ameaza das primeiras pingas faime entrar nun pequeno bar diante do Reina Sofía e facer bicha con xaponeses, italianos e sudamericanos; ao final, comparto mesa e conversación cun arxentino chamado Tomás cuxo voo para Zurich sae ao día seguinte. 

Para daquela eu xa levo cheas de imaxes a pupila e a cámara, e de folletos a bolsa: primeiro, a exposición de fotografías de Halsman (portadas de Life, fotos de moda, de famosos, glamour en branco e negro e cor); despois, todo o contrario: os magníficos traballos do fotógrafo asturiano Valentín Vega que se mostraban no Museo de Antropoloxía; fotos de quen retratou aos seus viciños durante a posguerra nas romarías, a venderen peixe na feira, a pasearen, a recolleren carbón nas vías do tren; aprendices de poucos anos levando carretas de masa para a obra, descansando ou cavando; non hai ningún glamour aquí: o que hai é unha miseria digna que o fotógrafo retrata con ternura, un mundo que os que imos tendo unha idade recoñecemos se non como propio si por contra demasiado próximo.

Mentres damos conta dunha gorentosa fabada, Tomás cóntame que está náufrago en Madrid, onde fai escala desde Montevideo, e que lle cancelaron o voo sen máis explicacións, que a compañía lles procurou aloxamento, afortunadamente céntrico, onde ducharse, barbearse e descansar unhas horas, que o resto do tempo o pasou aí enfrente, entre picassos e solanas, e que non aturaría ver un só cadro máis.

Quixen contar

Non vale a pena xustificarse: non esperen a socorrida escusa do que saíu por tabaco e non voltou en décadas (que empreguei algunha vez) nin a do fallo tecnolóxico multiorgánico ou a do secuestro (que tamén empreguei). 

Nada tiveron que ver Mr. Trump (un día destes talvez lles contarei que traballo cun fanático deste home e da súa política, e como nos anima os cafés) nin as sucesivas vagas víricas que tiveron a ben instalárseme no corpo desde que o ano comezou.

Quixen contar pero non contei como levei comigo os miasmas a Madrid naquela escapadiña de primeiros de xaneiro, como foron tomando posicións a medida que o tren avanzaba, como iniciaron o avance esa primeira noite amparándose na contaminación e no frío mentres polo Barrio de Maravillas (aka Malasaña) Venres e eu andábamos á procura dun lugar onde cearmos, e como finalmente perdemos unha tarde enteira por culpa da miña febre e da teimosía fiel de Venres por seguirme a agonía desde a outra cama, en vez de termos saído a percorrer esa Gran Vía semidesocupada de tránsito ou esas exposicións que eran o verdadeiro motivo da escapada.

Quixen  contar pero non contei que fomos ao teatro, dúas veces en dous días: un Alcalde de Zalamea sublime, mesmo a aquela altura do galiñeiro e coa visibilidade reducida dos exoplanetas, e un Ricardo III modernizado con baúis e gabardinas, que vimos xa en palco, como dúas señoronas de Serrano, a dicir de Amadrid, que nos esperaba á saída para culminarmos o meu exterminio cunha cea a base de tandoori masala e samosa de pito nun indio alí ao lado.
Quixen contar pero non contei que, como sospeito que Venres desfruta máis das tendas que dos museos, e dos espazos abertos que das exposicións do que for, polo ben da convivencia acabei aceptando unha longa camiñada invernal polo Retiro, onde retratou pavóns, fontes, anxos caídos, cipreses e, naturalmente, a nós mesmos en selfies que, coma a miña febrícula, non remataban nunca.
Quixen contar pero non contei canto amo esa cidade que sofre e odia Amadrid; porque non vivo aquí, repite o seu mantra na cervexaría de sempre, porque non teño que sufrir o tráfico nin as bichas para todo nin a porcaría das rúas nin o risco continuo de ser atracado nin a contaminación, porque non teño que percorrer distancias enormes para chegar á casa nin hei de estar pendente dos horarios dos transportes ou de cando pecha o metro.
Quixen contar todo isto e máis pero, cando me dei de conta, xa estaba outra vez a voltas coa equipaxe.

Antropoceno

Termo forxado en 2000 polo nobel de Química, Paul Crutzen, para designar a época da historia en que o ser humano adquiriu a inédita potencia de modificar a Terra, de xeito que a pegada da actividade humana ficará para sempre gravada en todo o planeta coma unha liña perfectamente identificable nos estratos que se ha de ver dentro de miles ou millóns de anos en covas ou cantís, e acabará sendo (mal que nos pese aos que vivimos agora) unha referencia permanente para os científicos do futuro.

Semestre de libros

La anciana que nunca jugó al tenis, de Zidrou.
2. El cuento número trece, de Diane Setterfield.
3. O vixía no centeo, de J.D. Salinger
4.  Mrs. Dalloway, de Virginia Woolf.
5. El loco del bisturí, de Yasmina Khadra.
6. Amigos e sodomitas, de Carlos Callón.
7. Qué escondes en la mano, de Benjamín Prado.
8. Adiós, Hemingway, de Leonardo Padura.
9. La excursión, de Gerald Durrell.

10. El mapa y el territorio, de Michael Houellebecq.